Cukier - twój wróg!

Każda z nas chciałaby być jak najdłużej młoda i cieszyć się świeżym wyglądam tak długo jak to tylko możliwe. W dzisiejszym świecie chęć zatrzymania upływającego czasu owocuje wieloma wynalazkami, patentami i innowacjami opóźniającymi procesy starzenia lub walczące z istniejącymi już skutkami. W ofercie gabinetów kosmetycznych możemy znaleźć wiele zabiegów odmładzających, w drogeriach na półkach serie kosmetyków typu ant-aging, spłycających zmarszczki, napinających zwiotczałą skórę itd.
Sam proces starzenia się skóry jest wynikiem działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych (promieniowanie UV, zanieczyszczenia). Dlatego warto zastanowić się już wcześniej nad odpowiednią ochroną i zacząć działać tak, aby jak najdłużej zachować młody wygląd, ponieważ walka z widocznymi objawami starzenia się skóry jest trudniejsza i bardzo żmudna. Musimy od zawsze pamiętać o filtrach przeciwsłonecznych, aktywności fizycznej, prawidłowej pielęgnacji i odpowiedniej diecie.

Zatrzymamy się dziś nad tym ostatnim – od wielu lat prowadzone są badania dotyczące wpływu węglowodanów na nasz organizm, a dokładnie - dotyczące procesu glikacji białek. Okazuje się, że ich nadmierne spożycie przyspiesza proces starzenia się skóry (i nie tylko).

O kolagenie słów kilka

Główne białko tkanki łącznej, zbudowane z trzech łańcuchów polipeptydowych,  zawierające bardzo dużo Glicyny, Argininy, Proliny, Hydroksyproliny i Hydroksylizyny. Te dwa ostatnie aminokwasy powstają podczas reakcji enzymatycznej, do przeprowadzenia której konieczna jest witamina C, a wiązania przez nie tworzone odpowiedzialne są za stabilizowanie helisy kolagenu. Jest on bardzo odporny na ściąganie i odpowiedzialny za elastyczność skóry. Trzy cząsteczki kolagenu skręcają się w podjednostki nazwane tropokolagenem.

Wyróżniamy kilka rodzajów kolagenu:

Typ I – obecny w skórze, tkance podskórnej, tkance tworzącej blizny, tkance łącznej kości i w ścięgnach.

Typ II – występuje w chrząstkach stawowych.

Typ III – obecny w tkance powstającej z fibroblastów podczas zabliźniania się ran.

Typ IV – występuje w błonie podstawnej.

Typ V i VI – powstają na granicy tkanki tworzącej blizny.

Typ VII – obecny w skórze i na powierzchni tętnic.

Typ VIII – występuje w śródbłonku błon śluzowych oraz we wnętrzu żył i tętnic.

Stosowany jest on w kosmetykach ze względu na swoje silne właściwości nawilżające; ponadto używany jest w chirurgii plastycznej, przyspieszając odnowę skóry  po oparzeniach (ponieważ jest zużywany przez nasz organizm na każdym etapie gojenia się ran), jako wypełniacz np. ust.

Czym jest glikacja ?

To proces nieenzymatycznego przyłączania do wolnych grup aminowych białek cząsteczek heksoz – głównie glukozy. Produkty tej reakcji kumulują się w naszym organizmie wraz z wiekiem.

Najpierw dochodzi do wytworzenia się wiązań między grupą aldehydową danego cukru a grupą aminową białka, w wyniku czego powstaje tzw. zasada Schiffa. Następnie, w wyniku różnych przemian, związek ten zostaje przekształcony do produktu Amadori. Na tym etapie reakcje te są jeszcze odwracalne. Dużych problemów nie sprawiają białka, które w naszym organizmie są krótko, ponieważ po upływie określonego  czasu zostają zdegradowane i wymienione na nowe. Natomiast białka o długim okresie półtrwania (np. kolagen!)  ulegają kolejnym przekształceniom (tzw. reakcji Millarda), w wyniku których powstają nieodwracalne produkty końcowe zaawansowanej glikacji – AGE ( advanced glycation endproducts) i są to:

furoylo-furonylo-imidazol (FBI), pyralina, pentozydyna, karboksymetylizyna (CML).

Te powstałe produkty posiadają charakterystyczne właściwości – brązowe zabarwienie, zdolność do tworzenia między białkami wiązań krzyżowych, wykazują fluorescencję o określonej długości fali. 

Nasilenie nagromadzenia się w organizmie AGE zaobserwowane jest przede wszystkim w stanach patologicznych spowodowanych hiperglikemią – np. cukrzyca czy dializa otrzewnowa (duże stężenie glukozy w płynie dializacyjnym). W tym wypadku we krwi znajduje się bardzo dużo cukrów redukujących. Ze względu na to, że glikacja nie jest reakcją wymagającą obecności enzymów, nie ma ścisłych ograniczeń i zachodzi ona tak długo, jak długo dostępny jest substrat. W glikacji białek upatruje się skutków przewlekłej hiperglikemii – takich jak uszkodzenie soczewki oka, nerek, neuropatie, osteoporoza, przyspieszone starzenia się skóry. Według przeprowadzonych badań skóra diabetyków starzeje się nawet o 30% szybciej niż skóra osoby zdrowej.

Szkody wywołane przez glikację białek

Nieenzymatyczna glikacja białek ma wpływ nie tylko na przyspieszenie starzenia się skóry, ale na cały nasz organizm. Białek jest w nim bardzo dużo, toteż proces ten może upośledzać wiele funkcji.

Oto przykłady :

Glikacja albuminy – białka występującego w płynach ustrojowych – powoduje upośledzenie jej funkcji transportowych. Ponadto glikacja hamuje aktywność wielu enzymów, np. katepsyny B (bierze udział w przekształcaniu proinsuliny w insulię) czy dysmutazy ponadtlenkowej, odpowiedzialnej za zmiatanie wolnych rodników. Lipoproteiny odpowiedzialne za transport cholesterolu - jeśli uległy glikacji, to nie są rozpoznawane przez receptory na powierzchni komórek, co może przyczynić się do powstania w przyszłości chorób naczyń wieńcowych. Glikacja immunoglobuliny G osłabia jej działanie, gorzej neutralizuje toksyny bakteryjne, a glikacja krystaliny (białka soczewki oka) przyczynia się do powstawania zaćmy. Z kolei proces ten zachodzący w materiale genetycznym, (który jest w naszym organizmie bardzo długo i jest narażony na wiele uszkodzeń) może powodować rozpad nici DNA i zaburzać ich naprawę, a glikacja mieliny może skutkować uszkodzeniem nerwów.

I najbardziej nas interesujący – kolagen. W wyniku glikacji dochodzi do pogrubienia fibryli wchodzących w skład włókien i wzrostu liczby wiązań krzyżowych pomiędzy jego cząsteczkami, co skutkuje zwiększoną sztywnością, kruchością, obniżoną rozpuszczalnością i wrażliwością na procesy naprawcze – w związku z tym usuwanie powstałych wiązań jest utrudnione a procesy naprawcze nieefektywne.  

Usuwanie AGE z organizmu

Powstałe produkty glikacji pozostają w naszym organizmie tak długo, aż zostaną usunięte w procesie przebudowy danego białka (jeśli zostaną usunięte). Nasz organizm radzi sobie z AGE w dwojaki sposób – usuwa je z organizmu i naprawia szkody.  AGE usuwane jest głównie przez nerki. W przypadku częstej w cukrzycy nefropatii, usuwanie to jest upośledzone i AGE kumulują się w organizmie, co przyspiesza starzenie się. Ponadto wraz z wiekiem mechanizmy "sprzątające" ulegają osłabieniu i ich wydajność spada.

Jak zapobiegać ?

Niestety, najlepiej byłoby zrezygnować z słodyczy i wszelkiego rodzaju produktów słodzonych. Wiadomo jednak, że od czasu do czasu każdy z nas musi sięgnąć po czekoladę, bo życie nie polega na tym aby ciągle sobie czegoś odmawiać. Dlatego niekoniecznie wyrzekajmy się słodyczy, ale chociaż je ograniczmy. Nie powinniśmy absolutnie spożywać produktów zawierających duże ilości cukru na pusty żołądek – wtedy dochodzi do gwałtownego wzrostu węglowodanów we krwi, co rozpoczyna nieenzymatyczną glikację białek. Węglowodany powinny być spożywane z pokarmem białkowym, tłuszczami i produktami włóknistymi.

Oczywiście, procesem glikacji interesuje się również przemysł farmaceutyczny, a zainteresowanie to jest związane głównie z chorobami przebiegającymi z hiperglikemią. Leki hamujące glikację to np. aspiryna, ibuprofen i aminoguanidyna, jednakże wciąż prowadzone są nad nimi ekspertyzy ze względu na pojawiające się w trakcie stosowania skutki uboczne.

Hamująco na glikacje ponadto działają:

kwas liponowy , zielona herbata, flawonoidy, kurkuma, zeńszeń – dlatego warto, aby znajdowały się w naszej diecie. Ważne jest, abyśmy spożywali dużo warzyw, owoców, które zawierają antyoksydanty pomocne w walce z glikacją; jak najwięcej produktów mało przetworzonych i pijmy dużo wody!

Niektóre firmy kosmetyczne zaczęły wypuszczać na rynek produkty majce na celu zahamowanie glikacji włókien kolagenowych, np. A.G.E. Interrupter marki SkinCeuticals, Resilence Lift Extreme marki EsteeLauder, Lineless Anti – sugar Serum Dr Brandt, wykorzystujące substancję o nazwie alistyn, natomiast Youth Surge SPF 15 Age Decelerating firmy Clinique – wspominaną wyżej aminoguanidynę. Z kolei firma Chanel w swoich preparatach użyła wyciągu z tzw. fałszywego cedru, który w medycynie wschodniej wykorzystywany jest do regulowania poziomu cukru we krwi. Produkty te zapobiegają glikacji, ale nie cofają skutków procesów starzenia.

Dlatego pamiętajmy – chrońmy naszą skórę przed starzeniem się, zanim zaczną pojawiać się na niej zmarszczki, a ona sama straci elastyczność. Używajmy odpowiednich kosmetyków, bądźmy aktywni ruchowo i – przede wszystkim – jedzmy zdrowo!

 http://kosmetologia.com.pl/component/content/article/30-informacje/uroda-i-nauka/2957-cukier-twoj-wrog.html